
Kansen in het onderwijs
Passend onderwijs is zoeken en aftasten
Hoe zorg je als ouder dat je kind met autisme passend onderwijs krijgt? Hoe zit het in elkaar, welke kansen zijn er en waar liggen de knelpunten? Tijdens het autismecafé van donderdag 4 oktober deelden drie ervaringsdeskundigen hun verhaal onder toeziend oog van gespreksleider Annemarie. Dat het voor ouders vaak zoeken is naar de mogelijkheden, lijkt daarbij eerder een wetmatigheid dan een uitzondering. Reden om bij de pakken neer te gaan zitten? Niet als het aan de sprekers ligt. ,,Laat je niet afschrikken door wat allemaal niet kan’’, vatte Joost, vader van een zoon met autisme, treffend samen. ,,Nieuwe vormen van onderwijs kunnen echt werken.’’
Zijn zoon kon niet in het reguliere onderwijs terecht, maar ook niet in het speciaal onderwijs. Wat zijn dan je opties als ouder? Joost koos voor de gulden middenweg: een gloednieuwe tussenvorm, het project ‘out of the box’ op de Jozefschool in Leiden. Hij ging daarbij niet over een nacht ijs. ,,Het moment waarop je als ouder merkt dat je kind passend onderwijs nodig heeft, is verschrikkelijk moeilijk’’, vertelt hij. ,,Ik zou anderen aanraden dat moment voor te zijn. Wij hebben lang afgewacht met als gedachte: als het nog gaat, dan graag. Maar het is slimmer om eerder aan de bel te trekken.’’ Volgens Joost is dat lastig, maar kant het juist veel opleveren. ,,Toen bleek dat het op het regulier onderwijs niet meer ging, keken we naar het Leo Kanner.’’ Die school bleek echter vol te zitten. ,,Toen zijn we terug gegaan naar de reguliere school om te praten over wat de school kon doen om te zorgen dat hij daar toch passend onderwijs krijgt. In de zin van: hij zit bij jullie, dus jullie moeten er wat mee.’’ Het ‘out of the box’-traject is tot nu toe een succes voor de zoon van Joost. ,,Een aantal kinderen van de eigen school volgt daar onderwijs in een groepje. Ze krijgen heel veel persoonlijke begeleiding en het kan passend worden opgebouwd.’’
Ervaringsdeskundige Rein liep ook tegen een hoop knelpunten aan toen hij naar geschikt onderwijs voor zijn dochter met autisme zocht. ,,Ze had een grote verbale achterstand. Waar wij tegenaan liepen bij de diagnose ‘autisme’, is dat ze niet in het onderwijs paste, maar ook niet bij Cardea terecht kon. Daar trok ze de lijmpotten uit de kast en al dat soort dingen.’’ Uiteindelijk kwam het meisje op een kinderdagcentrum terecht, bij gebrek aan andere opties in de regio. Van echt onderwijs was daar geen sprake. ,,Ze functioneerde daar wel’’, legt hij uit. ,,Maar we merkten dat ze met thuisbegeleiding zich wel degelijk kon ontwikkelen.’’ In twee maanden tijd zag hij zijn dochter op dat vlak enorm groeien. ,,We zijn toen zelf een project gestart: de Kleine Wereld. Dat doen we nu vier jaar.’’ Bij de Kleine Wereld worden kinderen met een ontwikkelingsachterstand gestimuleerd om zich toch zoveel mogelijk te ontwikkelen en de eerste stappen te zetten in de voorbereiding op een zelfstandig functioneren in de maatschappij. Nu is het tijd voor een volgende uitdaging: de aansluiting zoeken met het onderwijs. ,,We hebben gedragswetenschappers, maar geen onderwijzers in huis.’’ In augustus is de club een traject op een basisschool gestart om af te tasten hoe dat het beste kan worden vormgegeven. Simpel is dat niet. ,,Je moet zo’n project echt opbouwen, alle belanghebbenden meenemen en om de tafel krijgen. Je moet dit niet met een big bang naar binnen schieten bij een school en je moet mensen hebben die zeggen: we gaan ervoor.’’
Ook moeder Renée heeft zo haar ervaringen met de zoektocht naar passend onderwijs voor haar twee zoons met autisme. ,,De oudste is gediagnosticeerd toen hij zeven was. Tot groep 7 volgde hij regulier onderwijs. Maar toen werd hij heel moeilijk thuis, had hij woede uitbarstingen en ging hij zichzelf pijn doen. Hij mist volledig de aansluiting op sociaal gebied, vindt andere jongens eng en kan geen schema volgen.’’ Renée vond het moeilijk om school om hulp te vragen. ,,Mijn zoon is heel rustig. Ik had het gevoel dat ik ze echt moest overtuigen.’’ Inmiddels zit hij op het Leo Kannercollege. Tussen andere jongeren met autisme, voelt hij zich thuis. ,,Ik hoefde niet uit te leggen waarom hij raar doet, want iedereen doet raar’’, lacht ze. ,,Dat voelde heel fijn. Hij heeft het op school naar zijn zin en heeft vrienden.’’ Haar andere zoon zit momenteel in groep 8 van het regulier onderwijs en is in mei pas gediagnosticeerd. ,,Dat was even schrikken. Maar ik denk dat hij in het regulier onderwijs blijft. Hij is heel praktisch ingesteld en heeft een begeleider op school. Dat gaat nét.’’
Ouders uit de zaal herkenden zich in de ervaringen van de drie sprekers. ,,Ik heb vanaf groep 2 hulp gevraagd voor mijn zoon, en heb heel veel dingen geprobeerd, maar dat heeft heel weinig succes. Wat doe je met een kind dat niet leert?’’, reageert een moeder uit de zaal. Een aanwezige oud-leraar gaat op haar prangende vraag in. ,,Mijn oplossing was destijds: heb geduld en wacht. Er komt een moment dat er een rijping is. Er komt een moment dat de omgeving doorgroeit, mar het kind achterblijft. Blijf het kind prikkelen, uitdagen en aangeven wat hij of zij kan. En straal vooral vertrouwen uit.’’
Ook Rein doet een duit in het zakje. ,,Dit soort verhalen herken ik en hoor ik best wel veel. Wat wij thuis meemaakten, is dat we dankzij de begeleiding ineens een hele andere dochter hadden. Je moet op zoek gaan naar een motivatie voor je kind en voor hem of haar gaan staan.’’ Een andere tip: ,,zelf dingen organiseren en ouders bij elkaar zoeken met dezelfde problematiek.’’